طلوع

خلاصه فصل سوم (دسته بندی آزمونهای مورد استفاده در روانشناسی و آموزش وپرورش)

آزمون یکی از متداول ترین وسیله ی اندازه گیری ويژگی ها یا صفات روانی افراد می باشد.

توسط آزمون می توان میزان آموخته های دانش آموزان و دانشجویان تا برآورد ویژگیهای شخصیتی آنان و تعیین نگرشها و علاقه ی ایشان نسبت به امور مختلف را اندازه گیری نمود.

دسته بندی آزمونها با توجه به ويژگیهای مورد اندازه گیری:

1- آزمون های توانایی :

2- آزمون های عاطفی

     آزمونهای توانایی ، آموخته ها ، مهارتها و استعدادهای افراد را می سنجد که دسته ایی از آنها توانایی های شناختی و تعدادی دیگر توانایی های روانی حرکتی را اندازه میگیرند.آزمونهای تواناییهای شناختی بیشتر در زمینه های تحصیلی و فعالیتهای فکری و ذهنی مورد استفاده قرار میگیرند، اما آزمونهای روانی حرکتی در موقعیتهای صنعتی و نظامی و تربیت بدنی بکار میروند.

آزمونهای توانایی به دو دسته ی(آزمونهای استعداد)و(آزمونهای پیشرفت تحصیلی)تقسیم می شوند.

که آزمونهای استعداد میزان توانایی یا آمادگی فرد را برای انجام دادن کارهایی که در پیش دارد وهمچنین ظرفیت او را برای یادگیریهای مختلف می سنجند اما آزمونهای پیشرفت تحصیلی دانش ومهارتهایی را که فرد تا لحظه ی اجرای آزمون کسب کرده است اندازه میگیرند.پس در نتیجه آزمونهای استعداد ناظر به آینده و آزمونهای پیشرفت تحصیلی ناظر به گذشته اند.آزمونهای هوش معرف آزمون استعداد وامتحانهایی که برای موضوعهای گوناگون درسی تهیه میشوند معرف آزمونهای پیشرفت تحصیلی میباشد.

 آزمونهای عاطفی:

به بررسی ويژگیهای عاطفی و شخصیتی افراد میپردازد.

-     تفاوت آزمون توانایی با آزمون عاطفی:

1- آزمون عاطفی وضع موجود آزمون شونده را در موقعیتهای طبیعی زندگی میسنجد در حالیکه آزمونهای توانایی نشان میدهد آزمون شونده در بهترین شرایط قادر به انجام چه کاری است.

2- آزمونهای توانایی به طور عمده برای مقاصد پیش بینی موفقیت های تحصیلی وشغلی مورد استفاده قرار میگیرد اما آزمونهای عاطفی بیشتر به امور مشاوره در حل مسائل روانی و تربیتی و حرفه ای کمک میکنند.

انواع آزمونهای عاطفی:

1-   آزمونهای شخصیت         2-  آزمونهای نگرش      3-  آزمونهای علاقه

 آزمونهای شخصیت :

این آزمونها به طور عمده به اندازه گیری متغیرهای انگیزش ، مزاج، سازگاری ، منش واز این قبیل اختصاص می یابد.

روشها و ابزارهای اندازه گیری شخصیت:

 1 - پرسشنامه های گزارش شخصی : این ابزارها وسایلی هستند که در آنها فرد نظر شخصی اش را نسبت به خود بیان می کند.

۲- پرسشنامه های جامعه سنج:در این وسایل اندازه گیری افراد دیگر نظرشان را نسبت به فرد مورد سنجش ابراز می دارند.

۳- فنون مشاهده ای:در این نوع اندازه گیری رفتار فرد در یک موقعیت بخصوص مورد مشاهده قرار میگیرد.

-  راه دیگر دسته بندی آزمونهای شخصیت توجه به روش مطالعه ی رفتار فرد یا نحوه ی ارایه محرکهاست که به دو دسته تقسیم میشوند: ۱- ارایه محرکها به صورت سازمان یافته که  باعث ایجاد تعبیر یکسان در همه ی افراد میگردد.۲- ارایه محرکها به صورت سازمان نیافته که به آزمونهای فرافکن ( شامل تصاویر مبهم یا لکه های جوهر ) معروفند که آزمون شونده باید آنها را تعبیر و تفسیر کند .

آزمونهای علاقه و نگرش:

شامل احساس های شخصی نسبت به امور میباشند.علاقه به احساس فرد نسبت به یک فعالیت اشاره میکند در حالی که نگرش حاکی از احساس فرد نسبت به یک شی یک نهاد اجتماعی و یا یک گروه است.

دسته بندی آزمونها با توجه به چگونگی تهیه آنها:

۱-  آزمونهای میزان شده یا استاندارد شده              ۲- آزمون های معلم ساخته

-   آزمونهای میزان شده یا استاندارد : در این نوع آزمون ها ملاک نسبی اندازه گیری مورد استفاده قرار می گیرد.

-  آزمون های معلم ساخته:  در این نوع آزمون ها معلمان برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش اموزان در طول آموزش و یا پایان دوره،  آن را به اجرا در می آورند و در آنها ملاک مطلق اندازه گیری به کار میرود .

سه تفاوت آزمون های میزان شده با آزمون های معلم ساخته:

۱-  تهیه آزمون های میزان شده در مقایسه با آزمون های معلم ساخته به زمان ،تخصص و هزینه های بیشتری نیاز دارد.

۲-  آزمون های میزان شده چون برای استفاده در مناطق مختلف و مقایسه دانش اموزان مناطق گوناگون با یکدیگر تهیه میشوند هدفهای مختلف آموزشی مناطق مختلف را باید در آنها منظور کرد.اما آزمون های معلم ساخته با توجه به محتوا و هدفهای ویژه درسهای مخصوص تهیه میشوند و برای میزان پیشرفت دانش آموزان مناطق مختلف خیلی مفید نیستند.

۳-  اصطلاح آزمون های میزان شده به وجود داده های هنجاری اشاره می کند اما آزمون های معلم ساخته نیازی به هنجار و هنجاریابی ندارند.

استفاده از آزمون های میزان شده و معلم ساخته در تصمیم گیریهای آموزشی:

۱- تصمیم آموزشی مربوط به کم و کیف جریان آموزش را باید بر مبنای آزمونهای معلم ساخته گرفت، چون باعث بهبود جریان آموزش و بالا بردن سطح یادگیری دانش اموزان و دانشجویان است و همچنین تصمیمات مربوط به ارتقای دانش آموزان و دانشجویان نیز باید بر مبنای آزمونهای معلم ساخته باشد.

۲-  تصمیمات تشخیصی مربوط به به مشکلات یادگیرندگان و رفع نواقص یادگیری و آموزش را بر مبنای هر دو نوع آزمون میتوان اتخاذ کرد.

۳-  برای تصمیمات مربوط به جایابی یا پایه گزینی افراد از آزمون های میزان شده باید استفاده کرد.

۴-  تصمیمات مربوط به راهنمایی و مشاوره دانش آموز چون مربوط به مقایسه های هنجاری میباشد بنابر این بهتر است از آزمونهای میزان شده استفاده کرد.

۵-  در مورد تصمیمات مربوط به برنامه ریزی درسی که به انتخاب برنامه از میان برنامه های مختلف منجرمیشود و نیازمند مقایسه است از هر دو آزمون میزان شده و معلم ساخته میتوان کمک گرفت.

6- برای تصمیمات مربوط به ارزشیابی از میزان موفقیت مدارس مختلف نیز بهتر است از آزمونهای میزان شده استفاده کرد.